بازرسی جرثقیل سقفی

بازرسی جرثقیل سقفی از جمله اقدامات ضروری برای تضمین ایمنی و عملکرد صحیح این تجهیزات در محیط های صنعتی است. این بازرسی ها باید به صورت دوره ای و توسط بازرسان مجرب انجام شوند تا از هرگونه نقص یا ایرادی که می تواند منجر به حادثه شود، جلوگیری شود.

انواع بازرسی جرثقیل سقفی:

بازرسی اولیه: این بازرسی قبل از اولین بار استفاده از جرثقیل جدید یا بعد از تعمیرات اساسی انجام می شود.
بازرسی دوره ای: این بازرسی ها به صورت منظم و در فواصل زمانی مشخص (معمولاً ماهانه، سه ماهه یا سالانه) انجام می شوند.
بازرسی فوق العاده: این بازرسی ها بعد از هرگونه حادثه یا رویداد غیرمنتظره که ممکن است به جرثقیل آسیب رسانده باشد، انجام می شوند.

موارد مورد بررسی در بازرسی جرثقیل سقفی:

اجزای سازه ای: پل، تیرها، پایه ها، اتصالات و …
مکانیزم های بالابرنده: وینچ، موتور، گیربکس، ترمزها و …
سیستم های الکتریکی: تابلو برق، کابل ها، کلیدها و …
سیستم های ایمنی: محدود کننده های بار، سوئیچ های حد، آژیرهای هشدار و …
زنجیر یا سیم بکسل: برای بررسی سایش، خوردگی، پارگی و …
قلاب: برای بررسی ترک خوردگی، تغییر شکل و …
چرخ ها و ریل ها: برای بررسی سایش، خوردگی، ترک خوردگی و …

مزایای بازرسی جرثقیل سقفی:

افزایش ایمنی و کاهش خطرات
جلوگیری از خرابی های ناگهانی و هزینه های تعمیرات
افزایش طول عمر جرثقیل
بهبود عملکرد جرثقیل
ایجاد انطباق با قوانین و مقررات

انجام بازرسی جرثقیل سقفی:

بازرسی جرثقیل سقفی باید توسط بازرسان مجرب و دارای گواهینامه معتبر انجام شود. این بازرسان باید از دانش و مهارت کافی در مورد جرثقیل ها و استانداردهای مربوطه برخوردار باشند.

بازرسان در حین بازرسی، تمام اجزای جرثقیل را به دقت بررسی می کنند و هرگونه نقص یا ایرادی را که مشاهده کنند، در گزارش بازرسی ثبت می کنند. این گزارش به مالک یا اپراتور جرثقیل ارائه می شود تا اقدامات لازم برای رفع نواقص انجام شود.

بهتر است بدانید:ساخت جرثقیل سقفی

علاوه بر موارد فوق، توجه به نکات زیر نیز ضروری است:

قبل از هر بار استفاده از جرثقیل سقفی، باید یک بازرسی بصری توسط اپراتور انجام شود.
اپراتور جرثقیل سقفی باید آموزش های لازم را دیده باشد و از نحوه صحیح کار با جرثقیل آگاه باشد.
باید از جرثقیل سقفی مطابق با ظرفیت و دستورالعمل های سازنده استفاده شود.
باید برنامه ای برای نگهداری و تعمیرات منظم جرثقیل سقفی وجود داشته باشد.
رعایت این نکات می تواند به طور قابل توجهی از خطرات ناشی از استفاده از جرثقیل سقفی جلوگیری کند و ایمنی محیط کار را افزایش دهد.

استاندارد بازرسی جرثقیل سقفی چیست؟

در حال حاضر دو استاندارد مرجع برای بازرسی جرثقیل سقفی در ایران وجود دارد:

1. استاندارد ASME B30.2:

این استاندارد توسط انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) تدوین شده است و به طور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد.
استاندارد ASME B30.2 شامل الزامات مربوط به طراحی، ساخت، نصب، بهره برداری، بازرسی و نگهداری از جرثقیل های سقفی دستی و برقی می باشد.
این استاندارد به طور خاص برای بازرسی جرثقیل های سقفی، الزامات و دستورالعمل های جامعی را ارائه می دهد، از جمله:
فرکانس بازرسی ها: با توجه به نوع جرثقیل، شرایط کار و سابقه بازرسی های قبلی، فرکانس بازرسی ها تعیین می شود.
موارد مورد بازرسی: بازرسی باید تمام اجزای سازه ای، مکانیزم های بالابرنده، سیستم های الکتریکی، سیستم های ایمنی، زنجیر یا سیم بکسل، قلاب، چرخ ها و ریل ها را شامل شود.
روش های بازرسی: بازرسی باید بصری، غیر مخرب و مخرب باشد.
صلاحیت بازرسان: بازرسان باید دارای گواهینامه معتبر از یک سازمان معتبر باشند.
مستندات: نتایج بازرسی باید در یک گزارش کتبی ثبت شود.

بهتر است بدانید:جرثقیل سقفی تک پل

2. استاندارد ملی ایران 4379:

این استاندارد توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده است و بر اساس استاندارد ASME B30.2 تدوین شده است.
استاندارد ملی ایران 4379 الزامات مربوط به بازرسی جرثقیل های سقفی را به زبان فارسی ارائه می دهد.
این استاندارد جزئیات کمتری نسبت به استاندارد ASME B30.2 دارد، اما برای استفاده در ایران الزامی است.
علاوه بر این دو استاندارد، دستورالعمل ها و الزامات دیگری نیز ممکن است توسط سازمان های دولتی یا شرکت های بیمه صادر شود.

تعریف جرثقیل سقفی مطابق با استاندارد ASME B30.2:

طبق استاندارد ASME B30.2، جرثقیل سقفی به عنوان جرثقیل ثابتی که از طریق ریل هایی که بر روی تیرهای مرتفع یا سازه های مشابه نصب شده اند، حرکت می کند تعریف می شود. این جرثقیل ها می توانند یک پل (تک پل) یا دو پل (دو پل) داشته باشند و جابجایی بار در آنها به صورت عمودی، حرکت طولی و عرضی انجام می شود.

تفاوت بین جرثقیل سقفی تک پل و دو پل:

ظرفیت: به طور کلی، جرثقیل های سقفی تک پل برای بارهای سبک تر و جرثقیل های سقفی دو پل برای بارهای سنگین تر استفاده می شوند.
ثبات: جرثقیل های سقفی دو پل به دلیل داشتن دو پل، از ثبات بیشتری نسبت به جرثقیل های سقفی تک پل برخوردار هستند.
هزینه: جرثقیل های سقفی تک پل به طور کلی ارزان تر از جرثقیل های سقفی دو پل هستند.

اجزای اصلی جرثقیل سقفی:

پل: اسکلت اصلی جرثقیل که شامل تیرها، ریل ها و سایر اجزای سازه ای است.
کله‌گی: تجهیزاتی که پل را به تیرهای مرتفع یا سازه های مشابه متصل می کند.
بالابر: مکانیزم بالابرنده بار که شامل وینچ، موتور، گیربکس، ترمزها و … می باشد.
کالسکه: تجهیزاتی که بالابر را در امتداد پل جابجا می کند.
قلاب: برای اتصال بار به جرثقیل استفاده می شود.
سیستم های الکتریکی: شامل تابلو برق، کابل ها، کلیدها و … برای تامین برق و کنترل جرثقیل.
سیستم های ایمنی: شامل محدود کننده های بار، سوئیچ های حد، آژیرهای هشدار و … برای جلوگیری از خطرات.

بیشتر بدانید:جرثقیل سقفی کوچک

دامنه کاربرد استاندارد ASME B30.2 برای بازرسی جرثقیل سقفی:

استاندارد ASME B30.2 برای بازرسی انواع مختلف جرثقیل های سقفی، از جمله جرثقیل های سقفی و دروازه ای (از نوع دستی و برقی) که به صورت رو رونده تک پل Top-Running Single Girder و یا رو رونده دو یا چند پل Multiple-Girder Bridge هستند و یک یا تعدادی بیشتر کالسکه بالابری در حال حرکت Top Running دارند، کاربرد دارد.

طبقه بندی جرثقیل سقفی مطابق با استاندارد ASME B30.2:

استاندارد ASME B30.2 جرثقیل های سقفی را بر اساس نوع کار به سه کلاس تقسیم می کند:

کلاس A (آماده به کار یا خدمات کم): این جرثقیل ها برای استفاده در مواردی که به ندرت و با سرعت کم از آنها استفاده می شود، مانند نصب تجهیزات یا تعمیرات، طراحی شده اند.
کلاس B (خدمات سبک): این جرثقیل ها برای استفاده در مواردی که به طور متناوب و با سرعت کم از آنها استفاده می شود، مانند مغازه های تعمیر یا عملیات مونتاژ سبک، طراحی شده اند.
کلاس C (خدمات سنگین): این جرثقیل ها برای استفاده در مواردی که به طور مداوم و با سرعت بالا از آنها استفاده می شود، مانند کارخانه ها یا انبارها، طراحی شده اند.

علاوه بر نوع کار، استاندارد ASME B30.2 جرثقیل های سقفی را بر اساس معیارهای دیگری نیز طبقه بندی می کند، از جمله:

ظرفیت: حداکثر باری که جرثقیل می تواند بلند کند.
ارتفاع بالابر: حداکثر ارتفاعی که جرثقیل می تواند بار را به آن ارتفاع بلند کند.
طول بازو: فاصله بین مرکز قلاب و مرکز پل.
سرعت: سرعت حرکت جرثقیل در جهات مختلف.
نوع منبع تغذیه: برقی، هیدرولیکی یا پنوماتیکی.
دانستن طبقه بندی جرثقیل سقفی به شما کمک می کند تا جرثقیلی را انتخاب کنید که برای نیازهای شما مناسب باشد.

تعریف موارد حساس و بحرانی در جرثقیل فنی و ایمنی سقفی

موارد حساس و بحرانی در جرثقیل سقفی به اجزاء یا عملکردهایی از جرثقیل اطلاق می شود که در معرض خطر خرابی یا نقص بوده و می توانند منجر به حوادث و خطرات جدی شوند.

شناسایی و توجه به این موارد در بازرسی و نگهداری جرثقیل سقفی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا می تواند به طور قابل توجهی از خطرات ناشی از استفاده از جرثقیل جلوگیری کند و ایمنی محیط کار را افزایش دهد.

بیشتر بدانید:جرثقیل دیواری

برخی از مهمترین موارد حساس و بحرانی در جرثقیل سقفی عبارتند از:

1. اجزای سازه ای:

پل: شکستگی، ترک خوردگی، خوردگی یا تغییر شکل در پل می تواند منجر به ریزش جرثقیل و سقوط بار شود.
کله‌گی: اتصالات نامناسب یا فرسوده بین کله‌گی و پل یا تیرهای مرتفع می تواند منجر به ناپایداری جرثقیل و واژگونی آن شود.
ریل ها: آسیب دیدگی، فرسودگی یا ناهم ترازی ریل ها می تواند منجر به حرکت نامنظم جرثقیل و یا خارج شدن آن از ریل شود.

2. مکانیزم های بالابرنده:

وینچ: نقص در وینچ، مانند فرسودگی سیم بکسل، خرابی ترمزها یا گیربکس، می تواند منجر به سقوط ناگهانی بار شود.
موتور: گرم شدن بیش از حد، اتصالات نامناسب یا فرسودگی در موتور می تواند منجر به آتش سوزی یا از کار افتادن جرثقیل شود.
گیربکس: نشت روغن، صداهای غیرعادی یا لرزش در گیربکس می تواند منجر به خرابی گیربکس و از کار افتادن جرثقیل شود.

3. سیستم های الکتریکی:

تابلو برق: اتصالات نامناسب، سیم کشی معیوب یا نفوذ آب به تابلو برق می تواند منجر به برق گرفتگی، آتش سوزی یا از کار افتادن جرثقیل شود.
کابل ها: آسیب دیدگی، فرسودگی یا پارگی کابل ها می تواند منجر به برق گرفتگی یا از کار افتادن جرثقیل شود.
کلیدها: نقص در کلیدها، مانند اتصالات نامناسب یا فرسودگی کنتاکت ها، می تواند منجر به حرکت ناخواسته جرثقیل و یا از کار افتادن آن شود.

4. سیستم های ایمنی:

محدود کننده های بار: نقص در محدود کننده های بار می تواند منجر به بلند کردن بار بیش از حد ظرفیت جرثقیل و ناپایداری آن شود.
سوئیچ های حد: نقص در سوئیچ های حد می تواند منجر به حرکت جرثقیل فراتر از محدوده مجاز و برخورد با موانع شود.
آژیرهای هشدار: نقص در آژیرهای هشدار می تواند اپراتور را از خطرات آگاه نکند و منجر به حادثه شود.

5. زنجیر یا سیم بکسل:

سایش: سایش بیش از حد زنجیر یا سیم بکسل می تواند منجر به پاره شدن آن و سقوط بار شود.
خوردگی: خوردگی زنجیر یا سیم بکسل می تواند منجر به ضعیف شدن آن و پاره شدن آن شود.
آسیب دیدگی: آسیب دیدگی زنجیر یا سیم بکسل، مانند خم شدن یا بریدگی، می تواند منجر به پاره شدن آن و سقوط بار شود.

6. قلاب:

ترک خوردگی: ترک خوردگی قلاب می تواند منجر به شکستن آن و سقوط بار شود.
تغییر شکل: تغییر شکل قلاب می تواند منجر به عدم تعادل بار و سقوط آن شود.
سایش: سایش بیش از حد قلاب می تواند منجر به ضعیف شدن آن و شکستن آن شود.

برچسب ها و علائم هشدار دهنده در بازرسی جرثقیل های سقفی

برچسب ها و علائم هشدار دهنده نقش مهمی در ایمنی بازرسی جرثقیل های سقفی ایفا می کنند. این برچسب ها و علائم برای اطلاع رسانی به اپراتورها، بازرسان و سایر افراد حاضر در محل در مورد خطرات بالقوه و اقدامات احتیاطی ضروری هستند.

برخی از رایج ترین برچسب ها و علائم هشدار دهنده که در بازرسی جرثقیل های سقفی استفاده می شوند عبارتند از:

برچسب های ظرفیت: این برچسب ها حداکثر باری را که جرثقیل می تواند به طور ایمن بلند کند، نشان می دهد.
برچسب های محدوده مجاز: این برچسب ها محدوده ای را که جرثقیل می تواند در آن حرکت کند، نشان می دهد.
برچسب های نقاط خطرناک: این برچسب ها مکان هایی را که خطرناک هستند و باید از آنها اجتناب کرد، نشان می دهد.
برچسب های خاموش کردن: این برچسب ها محل سوئیچ های خاموش کننده را نشان می دهد که باید در مواقع اضطراری از آنها استفاده کرد.
برچسب های دستورالعمل: این برچسب ها دستورالعمل های نحوه استفاده ایمن از جرثقیل را ارائه می دهد.
علائم هشدار: این علائم برای هشدار به افراد در مورد خطرات بالقوه، مانند خطر برق گرفتگی یا سقوط بار، استفاده می شوند.

بهتر است بدانید:جرثقیل سقفی دو پل

در هنگام بازرسی جرثقیل سقفی، باید به موارد زیر توجه کرد:

وضعیت کلی برچسب ها و علائم: برچسب ها و علائم باید تمیز، خوانا و در محل صحیح خود باشند.
مطابقت برچسب ها و علائم با استانداردها: برچسب ها و علائم باید مطابق با استانداردهای مربوطه، مانند استاندارد ASME B30.2، باشند.
وضوح و قابل فهم بودن پیام ها: پیام های روی برچسب ها و علائم باید واضح، مختصر و به زبان قابل فهم باشند.
استفاده از رنگ ها و نمادهای مناسب: از رنگ ها و نمادهای استاندارد جرثقیل سقفی برای نشان دادن خطرات و اقدامات احتیاطی استفاده شود.
استفاده صحیح از برچسب ها و علائم هشدار دهنده می تواند به طور قابل توجهی از خطرات ناشی از استفاده از جرثقیل سقفی جلوگیری کند و ایمنی محیط کار را افزایش دهد.

علاوه بر موارد فوق، موارد دیگری نیز وجود دارد که باید در هنگام استفاده از برچسب ها و علائم هشدار دهنده در بازرسی جرثقیل های سقفی به آنها توجه کرد.